Fossey sinh ra tại San Francisco, California, là con gái của Kathryn "Kitty" (nhũ danh Kidd), một người mẫu thời trang, và George E. Fossey III, một chuyên viên tư vấn bảo hiểm.[1] Họ ly dị khi bà mới lên 6 tuổi.[4] Mẹ của bà đã tái hôn vào năm sau đó với một doanh nhân tên Richard Price. Cha của bà vẫn cố gắng giữ tiếp xúc với con nhưng đã bị mẹ bà ngăn cản lại và rồi mọi liên hệ đều bị cắt đứt.[5] Cha dượng của Fossey, Richard Price, chưa bao giờ coi bà như con đẻ của mình. Ông không cho phép Fossey ngồi cùng bàn ăn với ông hay mẹ trong các bữa tối.[6] Là người gắn chặt với kỷ luật hà khắc, Richard Price không hoặc hiếm khi hỗ trợ Fossey về mặt tinh thần.[7] Phải chống chọi với sự bất an của bản thân, Fossey đã hướng sang động vật như là cách để được chấp nhận.[8] Tình yêu của bà dành cho các loài vật khởi đầu từ thú nuôi đầu tiên là cá vàng và tiếp tục duy trì trong suốt phần đời còn lại.[6] Năm 6 tuổi, bà bắt đầu cưỡi ngựa, nhờ đó kiếm được một thư giới thiệu từ nhà trường; trong lễ tốt nghiệp năm 1954, Fossey đã tự nhận mình là một người cưỡi ngựa nữ.

Học vấn

Tốt nghiệp Trường trung học Lowell, tuân theo định hướng của cha dượng, bà đã đăng kí vào học kinh doanh tại trường Cao đẳng Marin. Tuy nhiên, qua kỳ nghỉ hè năm 19 tuổi tại một nông trại ở Montana đã khơi lại trong bà tình yêu với động vật và bà đã ghi tên mình vào khóa dự bị thú y thuộc ngành sinh học tại Đại học California, Davis. Bất chấp ý định của dượng rằng bà sẽ theo học ở một trường kinh doanh, Dian muốn dành cả sự nghiệp chuyên môn của mình được làm việc với các loài vật. Hậu quả tất yếu, cha mẹ của Dian đã không hỗ trợ bất kỳ một khoản tài chính đáng kể nào trong suốt giai đoạn trưởng thành của bà.[6] Bà đã phải tự chu cấp cho mình bằng công việc của một thư ký tại White Front (một trung tâm bách hóa), làm thêm các việc trong phòng thí nghiệm và thư ký khác, và cả việc lao động chân tay như thợ máy trong công xưởng.

Mặc dù Fossey luôn là một sinh viên gương mẫu, bà lại gặp khó khăn với các môn khoa học cơ bản bao gồm hóa học và vật lý nên đã bị trượt trong năm thứ hai của chương trình. Bà quyết định đổi hướng sang trường Đại học Bang San Jose, đồng thời tham gia vào hội nữ sinh Kappa Alpha Theta tại đây, để nghiên cứu bộ môn phục hồi chức năng, và nhận bằng cử nhân vào năm 1954.[9] Từ chuyên môn tốt nghiệp của mình, Fossey đã bắt đầu sự nghiệp trong ngành phục hồi chức năng này. Bà đã thực tập tại nhiều bệnh viện khác nhau ở California và làm việc với các bệnh nhân bị lao.[10] Fossey vốn trước từng là một người cưỡi ngựa đoạt giải, chính điều đó đã dẫn bà tới Kentucky năm 1955, và một năm sau đó nhận vào làm chuyên viên phục hồi chức năng tại Bệnh viện trẻ em khuyết tật Kosair ở Louisville.[11]

Chính nhờ tính cách ngại ngùng và e dè của mình đã giúp Fossey có thể làm việc tốt với những đứa trẻ trong bệnh viện.[12] Bà dần trở nên thân thiết hơn với nữ đồng nghiệp Mary White "Gaynee" Henry, thư ký giám đốc điều hành bệnh viện và là vợ của một trong các bác sĩ tại đây, Michael J. Henry. Vợ chồng Henry đã mời Fossey đến tham gia cùng họ trong trang trại riêng của mình. Tại đây bà được lao động hàng ngày với gia súc và trải nghiệm một bầu không khí gia đình trọn vẹn điều mà đã thiếu vắng trong suốt cuộc đời bà.[5][13] Những lúc rảnh rỗi, bà thường theo đuổi tình yêu của mình với loài ngựa.[14]

Hứng thú với châu Phi

Fossey đã phải gạt bỏ lời đề nghị của nhà Henry cho chuyến du lịch tới châu Phi vì không đủ khả năng tài chính.[5] Nhưng vào năm 1963, bà đã vay $8,000 (bằng thu nhập của một năm), và dùng hết số tiền dành dụm cả đời[15] để du ngoạn châu Phi trong 7 tuần.[4] Tháng 9 năm 1963, bà đặt chân đến Nairobi, Kenya.[10] Tại đây, bà có dịp được gặp diễn viên William Holden, chủ nhân của khách sạn Treetops,[4] và ông đã giới thiệu cho bà hướng dẫn viên hành trình John Alexander.[4] Alexander trở thành người dẫn đường của bà trong bảy tuần sau đó xuyên suốt Kenya, Tanzania, Cộng hòa dân chủ Congo, và Rhodesia. Lộ trình của Alexander bao gồm đến thăm Tsavo, công viên quốc gia lớn nhất châu Phi; hồ nước mặn Manyara, nổi tiếng là nơi thu hút những đàn hồng hạc khổng lồ; và miệng núi lửa Ngorongoro, sở hữu vùng thiên nhiên hoang dã phong phú.[10] Hai địa điểm cuối cùng trong chuyến đi của bà là Olduvai Gorge tại Tanzania (vị trí khảo cổ của Louis và Mary Leakey); và núi Mikeno tại Congo, nơi mà vào năm 1959, nhà động vật học người Mỹ George Schaller đã tiến hành một cuộc nghiên cứu tiên phong trong nhiều năm liền về loài khỉ đột trên núi. Tại Olduvai Gorge, Fossey đã gặp gia đình Leakey khi họ đang khảo sát xung quanh cho các hóa thạch họ người. Leakey đã trao đổi với Fossey về công việc của Jane Goodall và tầm quan trọng của tính dài lâu trong nghiên cứu về các loài khỉ lớn không đuôi.[10] Mặc dù bị vỡ mắt cá chân trong lần thăm vợ chồng Leakey,[10] vào ngày 16 tháng 10, Fossey lúc này đang nghỉ tại Travellers Rest, khách sạn nhỏ của Walter Baumgartel tại Uganda; Baumgartel, người ủng hộ việc bảo tồn loài khỉ đột, là một trong số đầu tiên thấy được những lợi ích từ hoạt động du lịch mang lại cho vùng này, đã giới thiệu Fossey với hai nhiếp ảnh gia động vật hoang dã người Kenya, Joan và Alan Root. Cặp đôi đã đồng ý để Fossey và Alexander tới dựng trại ngay phía sau trại của họ, và trong vài ngày ít ỏi đó Fossey lần đầu tiên đã được chạm trán với những con khỉ đột núi hoang dã.[10] Sau khi ở lại cùng vài người bạn tại Rhodesia, Fossey trở về Louisville để trả nợ. Bà cũng cho đăng ba bài viết trên báo The Courier-Journal miêu tả chi tiết về chuyến đi vừa rồi.[4][10]

Nghiên cứu tại Congo

Nhân lần xuất hiện của Leakey tại Louisville trong cuộc diễn thuyết toàn quốc của ông, Fossey đã mang những phụ bản màu về chuyến đi châu Phi của bà trên tờ The Courier-Journal tới cho Leakey xem, và ông vẫn nhận ra bà cũng như sự thích thú của bà với những con khỉ đột vùng núi. Ba năm sau cuộc hành trình đầu tiên, Leakey gợi ý cho Fossey có thể đảm nhận một công việc nghiên cứu dài hạn về khỉ đột giống cách mà Jane Goodall đã làm với loài tinh tinh ở Tanzania.[6] Leakey đã đồng hành tài trợ cho Fossey để thực hiện nghiên cứu này, và Fossey đã nghỉ việc để chuyển tới châu Phi.[16]

Sau khi học tiếng Swahili và dự qua một khóa về linh trưởng (nghiên cứu khoa học về các loài linh trưởng) trong thời gian tám tháng chờ cấp thị thực và tài trợ, Fossey đến Nairobi vào tháng 12 năm 1966. Với sự giúp đỡ của Joan Root và Leakey, Fossey đã thu thập được những món đồ dự trữ cần thiết cùng một chiếc Land Rover mui bạt cũ kỹ mà bà gọi là "Lily". Trên đường tới Congo, Fossey có ghé thăm Trung tâm nghiên cứu Gombe Stream để gặp Goodall và quan sát các phương pháp nghiên cứu của bà trên tinh tinh.[10] Đi cùng theo là nhiếp ảnh gia Alan Root, người đã giúp bà nhận được giấy phép lao động tại dãy núi Virunga, Fossey bắt đầu hoạt động nghiên cứu thực địa của mình tại Kabara, Congo vào đầu năm 1967, trên cùng vùng đồng cỏ mà Schaller từng dựng trại bảy năm trước.[17] Root đã dạy cho bà cách cơ bản để theo dấu khỉ đột, và Sanwekwe người lùng thú của ông cũng giúp đỡ nhiều trong trại của bà sau này. Vì điều kiện sống lều bạt chủ yếu dựa vào các thức đóng hộp, nên mỗi tháng một lần Fossey lại xuống núi, leo lên "Lily" và lái xe trong hai giờ tới làng Kikumba để bổ sung nhu yếu phẩm.[10]

Fossey đã xác định được ba nhóm riêng biệt trong khu vực chọn nghiên cứu, nhưng chưa thể tiếp cận chúng. Cuối cùng bà phát hiện ra là bằng cách bắt chước điệu bộ và làm những tiếng gằn giọng sẽ giúp trấn an chúng hơn, đi kèm với thái độ quy phục và hành động ăn những nhánh cần tây bản địa.[17] Sau này bà cho rằng thành công của việc tạo thích ứng cho loài khỉ đột đến từ những kinh nghiệm của mình với trẻ bị tự kỷ khi còn là chuyên gia phục hồi chức năng.[6] Giống như George Schaller, Fossey cũng phải dựa rất nhiều vào các đường "vân mũi" để nhận diện mỗi cá thể, thông qua phác họa và sau là máy ảnh.[10]

Fossey đến Congo lúc này đúng vào thời kỳ xảy ra hỗn loạn. Đặt dưới danh xưng Congo thuộc Bỉ cho đến khi giành được độc lập vào tháng 6 năm 1960, tình trạng bất ổn và bạo động liên tục gây khó khăn lên chính quyền mới mãi cho đến năm 1965, khi Trung tướng Joseph-Désiré Mobutu trở thành tổng tư lệnh quân đội quốc gia, lên nắm quyền kiểm soát đất nước và tự tuyên bố là tổng thống trong 5 năm, mới kết thúc giai đoạn mà ngày nay gọi là cuộc khủng hoảng Congo. Trong thời gian chuyển giao chính trị, một cuộc nổi dậy và nhiều trận chiến đã nổ ra tại tỉnh Kivu. Ngày 9 tháng 7 năm 1967, quân lính đã tới trại để hộ tống Fossey cùng các nhân viên nghiên cứu xuống núi, và bà đã bị giam giữ tại Rumangabo trong hai tuần. Fossey cuối cùng cũng thoát ra được nhờ hối lộ và tìm đến khách sạn Travellers Rest của Walter Baumgärtel ở Kisoro, tại đây người chỉ đường cho bà đã bị quân đội Uganda bắt.[10][18] Nhận khuyến cáo từ nhà chức trách Uganda không nên trở lại Congo, sau cuộc gặp với Leakey tại Nairobi, Fossey đã nhất trí với ông là bỏ qua lời khuyên của Đại sứ quán Mỹ để tái khởi động nghiên cứu trên vùng núi Virunga nhưng bên phần thuộc Rwanda.[10] Ở Rwanda, Fossey gặp được Rosamond Carr, một người Mỹ xa xứ đã giới thiệu bà đến Alyette DeMunck người Bỉ; DeMunck với sự am hiểu về địa phương Rwanda đã đề nghị tìm cho Fossey một khu vực nghiên cứu thích hợp.[10]